Neurologische spreekproblemen
Door een beschadiging in het zenuwweefsel van de hersenen kunnen problemen ontstaan met spreken. Er kunnen onder andere problemen zijn met de ademing, de stemgeving, de uitspraak, het taalbegrip, de woordvinding en de zinsbouw. Er kunnen ook problemen met de speekselbeheersing en het slikken ontstaan.
Zo’n beschadiging van het zenuwweefsel kan optreden na bijvoorbeeld een beroerte (CVA), een hersentumor, een ongeval, een spierziekte zoals ALS (Amyotrofische Lateraal Sclerose) of een neurologische aandoening (ziekte van Parkinson, MS). Door een beschadiging van de zenuw kan ook een stembandverlamming ontstaan. Deze aandoeningen komen voornamelijk voor bij volwassenen en ouderen, maar kunnen ook bij kinderen en jongeren ontstaan. Indien het een stoornis in het spreken betreft, spreken van een dysartrie. Bij een stoornis in de taal, spreken we van een afasie.
Aangezichtsverlamming
Soms ontstaat ook een aangezichtsverlamming zonder dat er problemen in de hersenen zijn. Deze zogenaamde Bells parese is een acuut ontstane en eenzijdige zwakte of verlamming van het gezicht. Een van de oorzaken hiervan is een virale infectie.
Dysartrie
De communicatie bij mensen met dysartrie is gestoord, omdat ze moeilijk te verstaan zijn. Dit kan komen door een onduidelijke uitspraak, een te zachte en/of hese stem, een eentonig of nasaal (door de neus) spreken of een combinatie hiervan. Soms is er ook sprake van een verlamming van (een deel van) één kan van het aangezicht, waardoor de mimiek verandert. Speekselverlies of slikproblemen kunnen teven het gevolg zijn.
Afasie
Bij afasie ontstaan zijn er problemen mogelijk met het begrijpen van taal, het spreken, het lezen en het schrijven. Samen geven deze talige problemen, stoornissen in de communicatie. De ernst en omvang van de afasie zijn onder andere afhankelijk van de plaats en de ernst van het hersenletsel, het vroegere taalvermogen, iemands persoonlijkheid en de algehele gezondheid.
Taalstoornissen bij dementie
Dementie wordt veroorzaakt door een stoornis in de hersenen. Een veel voorkomende oorzaak is de ziekte van Alzheimer. Kenmerkend voor dementie zijn de geheugenstoornissen die steeds erger worden. Daarnaast kunnen er andere stoornissen optreden, zoals gedragsveranderingen en veranderingen in karakter. Taal- en spraakstoornissen kunnen bij alle vormen van dementie voorkomen. De verschijnselen van dementie verschillen per persoon en per ziekte.
Bij al de bovengenoemde stoornissen kunnen ook slikproblemen voorkomen. Meer informatie over slikken en verslikken vindt u op de pagina over eet- en slikproblemen.
Wat doet de logopedist?
De logopedist neemt een taal-, spraak en/of communicatieonderzoek af en onderzoekt hiermee de door u aangegeven klachten. Hebt u met name klachten op het gebied van het spreken, dan doet de logopedist onderzoek naar het gevoel en het functioneren van de spieren in het gezicht, naar de kwaliteit van de stem, het stemvolume, de articulatie, de spreekmelodie en de verstaanbaarheid. Ervaart u ook slikklachten, dan onderzoekt de logopedist ook het eten en drinken.
In het geval van klachten met het begrijpen en uiten van taal, neemt de logopedist een afasietest bij u af, waarbij wordt gekeken naar de diverse taalmodaliteiten (begrijpen, spreken, lezen, schrijven).
Vaak wordt er aanvullend ook gekeken hoe uw communicatie met de omgeving (partner, familie) verloopt. De resultaten van het onderzoek worden met uzelf en indien gewenst met uw partner of familie besproken en in samenspraak met u wordt een behandelplan opgesteld.
De behandeling is individueel en gericht op uw specifieke problematiek.
Bij dysartrie, problemen met het spreken na een CVA of bij ziekte (Bijvoorbeeld MS), is de behandeling met name gericht op het verbeteren van de verstaanbaarheid. U leert optimaal gebruik te maken van uw mogelijkheden. Vanuit een juiste, symmetrische lichaamshouding worden mondmotoriek (belangrijk bij het eten, drinken en het spreken), de uitspraak, de ademhaling en de stemgeving behandeld. De logopedist geeft zowel aan uzelf als aan uw omgeving adviezen. De resultaten van de behandeling zijn mede afhankelijk van de ernst en de aard van de ziekte of aandoening.
Bij mensen met de ziekte van Parkinson wordt behandeld volgens de “monodisciplinaire richtlijn logopedie bij de ziekte van Parkinson”. Irma is aangesloten bij ParkinsonNet en heeft ruime ervaring in het behandelen van mensen met de ziekte van Parkinson. Zij is o.a. geschoold in de Parkinson specifieke behandelmethoden PLVT (Pitch Limited Voice Treatment) en de LSVT (Lee Silverman Voice Treatment). Meer informatie vindt u op de pagina “ziekte van Parkinson” onder de knop specialismen.
Bij afasie (taalproblemen) worden er oefeningen gedaan om het begrijpen, spreken, lezen en schrijven te verbeteren. Ook wordt aan u en uw directe omgeving geleerd hoe u op een andere manier met elkaar kunt communiceren. Het kan zijn dat een communicatiehulpmiddel (gebaren- of tekensysteem of een elektronisch communicatiehulpmiddel) zinvol is. Dan zal de logopedist hierover adviseren en begeleiding bieden. Irma is gecertificeerd afasietherapeut en geregistreerd in het afasie register van haar beroepsvereniging NVLF.
Bij dementie zal alles er op gericht zijn om de communicatie tussen u en uw omgeving zo goed mogelijk te laten verlopen. Indien mogelijk traint de logopedist u zodat u zich op een andere manier kunt uiten, bijvoorbeeld met behulp van een agenda of een ‘communicatieboek’. Bij problemen in het begrijpen van taal en bij ernstiger dementie wordt de samenwerking met uw partner en de omgeving nog belangrijker. De logopedist informeert uw partner en uw omgeving over de aanwezige taal- en/of spraakstoornissen. De logopedist biedt adviezen en handvatten zodat de gesprekspartner weet hoe hij zich kan aanpassen aan uw communicatieve mogelijkheden.